تاثیر خواب مفید در یادگیری دانش آموزان

در روزهای آغازین سال تحصیلی پژوهشی در خصوص میزان تاثیرگذاری خواب مفید بر عملکرد قوه یادگیری دانش آموزان انجام دادیم که اکثر دانش آموزان از میزان تاثیر مستقیم خواب کافی بر سلامت جسمی و یادگیری اشاره کردند

یکی از عوامل تاثیر گذار در یادگیری ، استراحت کافی در طول شبانه روز است شاید شما هم جزو افرادی باشید که از طرف خانواده و دوستانتان به کم‌خوابی یا پرخوابی متهم می‌شوید. شاید هم واقعا با مشکل بی‌خوابی روبرو هستید. اما خواب کافی چند ساعت است؟ همیشه به ما گفته‌اند که شب‌ها باید ۸ ساعت بخوابید، اما این میزان خواب یک میانگین بوده و ممکن است بهترین میزان خواب برای همه نباشد. برخی از افراد به خواب بیشتری احتیاج دارند و برخی دیگر با کمتر خوابیدن عملکرد بهتر دارند. نیاز ما به خواب ممکن است در طول عمر و در سنین مختلف تغییر کند. بنابراین جمله تکراری «هر شب ۸ ساعت بخوابید» چیزی بیش از یک کلیشه نیست. برای تنظیم خواب باید نیاز شخص خود را در نظر بگیرید و یک الگوی صحیح برای خود پیدا کنید.

در این پژوهش با بررسی میدانی ساعات خواب و تاثیر آن بر سلامتی جسمانی و یادگیری بهتر را بررسی کرده ایم

اکثر دانش آموزانی که در این تحقیق و پژوهش شرکت کردند دیرخوابی و بیداری تا پاسی از شب و به تبع آن خواب آلودگی صبحگاهی را داشتند

ناگفته نماند میانگین نیاز به خواب در طول سال‌های زندگی هر فرد تغییر می‌کند، خصوصا در دوران کودکی و نوجوانی. با اینکه ۸ ساعت خواب یک میانگین برای میزان خواب در بزرگسالان بالای ۱۸ سال است، اما نیاز به خواب در اشخاص می‌تواند بالاتر و پایین‌‌تر از میانگین باشد. میانگین نیاز به خواب در گروه‌های سنی مختلف به ترتیب زیر است:
نوزادی (۳ الی ۱۱ ماه) ۱۴ الی ۱۵ ساعت
کودک نوپا (۱۲ الی ۳۵ ماه) ۱۲ الی ۱۴ ساعت
سن پیش از مدرسه (۳ الی ۶ سال) ۱۱ الی ۱۳ ساعت
سن مدرسه (۶ الی ۱۰ سال) ۱۰ تا ۱۱ ساعت
نوجوانی (۱۱ الی ۱۸ سال) ۹.۵ ساعت
بزرگسالی میانگین ۸ ساعت
سالمندی احتمالا به خواب کمتری احتیاج دارند
اینروزها در بیشتر نوجوانان و جوانان کمبود خواب یک عارضه جدی است و این کمبود را باید جبران کنیم! روش‌های جبران کم‌خوابی هم چرت‌ طولانی در طول روز یا زود رفتن به تخت خواب است. با توجه به این که هر فرد میزان مورد نیاز خواب خود را دارد، در صورتی که به آن میزان خواب در طول یک شبانه روز دست پیدا نکند، با عواقب بدی هم از نظر فیزیکی و هم از نظر ذهنی درگیر خواهد شد

قبل از پرداختن به تاثیرات خواب بر یادگیری تعداد ساعاتی که دانش آموزان ما در طول شبانه روز می‌خوابند را به سمع و نظر می‌رسانیم

علی اولین دانش آموز مورد پرسش ما عنوان کرد:
بیشتر شب ها تا یک و نیم تا دو بامداد با گوشی ام هستم معمولا تابستانها برای جبران مشکلی ندارم و صبح ها میخوابم و خیلی روزها ظهر از خواب بیدار میشوم اما با بازگشایی مدارس همیشه دچار مشکل و اختلالات رفتاری ام خیلی روزها حتی در جلسات امتحان بدلیل کم خوابی تمرکز کافی برای پاسخ به سوالات نداشتم و ارتباط مستقیمی خواب و یادگیری باهم دارند

دومین دانش آموز مورد سوال ما آرش فرزند کشاورز زاده ای بود که در اتاق خوابش نت کافی ندارد وی اینطور در خصوص سوال ما پاسخ داد:
معمولا شب ها ساعت ۱۱ خانه ما خاموشی زده میشه منم بالاجبار ۱۱ به رختخواب میرم صبح ها هم زود از خواب بیدار میشم و مشکلی برای مطالعه و یادگیری ندارم بنظر من ۸ ساعت خواب را دارم و با استراحت کافی مغز آماده یادگیری است و منم همیشه سرحال به مدرسه میروم

محمد علی کارگر مغازه زیتون فروشی از کم خوابی های مستمر می‌گوید: بدلیل اینکه بخشی از مخارج زندگی به عهده من است مجبورم شب ها سر کار بروم تا خرج خونه دربیاد شبها ساعتی میخوابم و صبح ها بی‌حال به مدرسه میرم و بیشتر مواقع حوصله حتی شنیدن کوچکترین درخواست از طرف معلم و دانش آموزان را ندارم کم‌خوابی باعث پرخاشگری شده و با کوچکترین حرف از کوره خارج میشوم

آرسام دانش آموز بقول خودش زرنگ مدرسه در گفتگو با ما اظهار کرد:

سر موقع خوابیدن سحرخیزی بدنبال دارد و سحرخیزی یعنی کام روایی ، بنظر من خواب و خوراک مناسب و مفید دو عامل تاثیرگذار در آموختن هستند حتی اگر یک شب بدون برنامه و دیر موقع بخوابیم فردایش ضررش را خواهیم دید بهترین زمان برای خواب ۱۰ شب به بعد هست ولی اکثرا رعایت نمی‌کنند

علی نژاد که اسم کوچیک خود را دوست نداشت بگوید در پاسخ به سوال پژوهشی ما گفت:
بزرگترین مشکل و معضل ما بعد از زمان کرونا و تابستان صبح بیداری هاست ایکاش مدارس زنگ اول ساعت ۹ بود چون الان همه مردم جهان دیر میخوابند، تاثیر خواب در یادگیری بسیار زیاد است بطوری که اگر شب امتحان بخشی از کتاب نخوانده بماند بهتراست تا پاسی از شب بیدار باشیم و صبح بدون تمرکز برای آزمون برویم

خواب کافی و کیفیت آن مستقیما روی عملکرد حالت بیداری مان تاثیر می گذارد. این آثار شامل مواردی مثل نیروی بدن، توازن احساساتی، خلاقیت، سرزندگی جسمی و حتی وزن تان می شود. هیچ فعالیت دیگری نمی تواند به شما اینقدر سود برساند. تازه با کم ترین تلاش! خوابیدن فقط این نیست که بدن تان کاری انجام ندهد.
وقتی استراحت می کنید، ذهن تان هنوز درگیر است و به تعداد زیادی فعالیت محافظتی-زیستی، که به بدن‌تان کمک می کند در شرایط ایده آل باقی بماند، سرکشی می کند و شما برای روز پیش‌رو آماده می شوید

خواب دانش آموزان و کنکوری ها بر عملکرد تحصیلی و رتبه آن ها در آزمون ها تاثیر مستقیم دارد. طبق گفته موسسه ملی اختلالات عصبی و حمله های عصبی آمریکا، تحرکات عصبی که در طول روز اتفاق می افتند در هنگام خواب مجددا تکرار می شود. محققان علت این موضوع را تلاش ذهن در ثبت اطلاعات روزانه می دانند
هنگامی که بخش مهمی از روز را صرف یادگیری اطلاعات جدید می کنیم نیاز داریم که این اطلاعات در حافظه ما جای‌گذاری بشوند. این اتفاق در مرحله REM به وجود می آید.( REM حرکت سریع چشم یا (rapid eye movement) به حالتی از خواب گفته می شود که چشم ها حرکت سریعی دارند، عضلات در حالت انبساط هستند و فرد رویا می بیند. این مرحله با افزایش فعالیت عصبی مغز همراه هست و سبک ترین مرحله خواب است. ما معمولا 25 درصد از خواب خود را در این مرحله می گذرانیم با این وجود خواب خوب باعث افزایش توانایی شما در تبدیل حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت خواهد شد

بررسی های انجام شده نشان می‌دهند که خواب کافی از دو جهت بر یادگیری و حافظه تاثیرمی گذارند:

۱_پایین آمدن سطح تمرکز و توانایی یادگیری به دلیل کمبود خواب

۲_ضعیف شدن حافظه و ناتوانی در به خاطر سپردن و به یاد آوردن مطالب

تمام مطالب گفته شده در مورد خواب بیشتر از اینکه بر روی یادگیری تاثیرگذار باشند، برای سلامتی ما هم مهم هستند. ما انسانها بدون خواب کافی قادر به ادامه زندگی نخواهیم بود.

پس با اصلاح زندگی خود و مصرف مواد غذایی طبیعی، خواب و خوراک خود را همزمان درست کنید

فراموش نکنید که “عقل سالم، در بدن سالم” پس اگر به دنبال یادگیری خوب و سریع مطالب هستید، خوب و به اندازه کافی بخوابید.

دانش آموزان هر روز در ساعات بیداری با تعداد زیادی اطلاعات جدید بمباران می شوند. در طول مرحله خواب REM، مغز ساختارخود را بازیابی می کند و اطلاعات آموخته شده در طول روز را در مغز کدگذاری می کند. بنابراین، هرچه خواب REM بهتر باشد، مغز شما در ذخیره اطلاعات جدید در حافظه بلند مدت، بهتر است. بنابراین خواب کافی قبل از امتحانات ضروری است.

همچنین، کمبود خواب و خواب کم کیفیت نیز بر حافظه تأثیر می گذارد و توانایی حفظ اطلاعات جدید را کاهش می دهد

مطالعات مختلف ارتباط بین خواب دانش آموزان و نمرات آنها را نشان داده است. تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه جورجیا حاکی از ارتباط معنی داری بین خواب ناکافی و تأثیر منفی بر نمرات است. در بعضی موارد، حتی باعث شد دانش آموزان از یک دوره از تحصیل خود کناره گیری کنند.
یک مطالعه دیگر همچنین نشان داده است که دانش آموزان دارای چرخه خواب نامنظم، نسبت به افرادی که چرخه خواب منظم دارند، عملکرد ضعیفی دارند.

خواب بهتر به جلوگیری از بیماری ها کمک می کند.

همانطور که قبلا آموختیم خواب برای حفظ ایمنی ضروری است. خواب در کمک به جلوگیری از بیماری ها و سالم نگه داشتن دانش آموزان، در نتیجه تقویت عملکرد آنها ضروری است.
کمبود خواب خطر ابتلا به اختلالات مختلف سلامتی مانند چاقی، دیابت و بیماریهای قلبی عروقی را افزایش می دهد.
بنابراین دانش آموزان باید خوب بخوابند تا از نظر جسمی و روان شناختی سالم باشند.
چگونه میتواند خواب مورد نیاز خود را دریافت کرد:
برخی نکات می تواند به دانش آموزان کمک کند تا خواب مناسبی داشته باشند.
ایجاد محیطی مناسب برای خواب
تنظیم یک برنامه خواب منظم
محدود کردن مصرف کافئین
جلوگیری از استفاده از وسایل الکترونیکی مانند موبایل و تلویزیون قبل از خواب
محدود کردن زمان چرت زدن روزانه
جلوگیری از خوابیدن با تلویزیون روشن
ایجاد محیطی که خواب را تقویت می کند

کیفیت خوب و مدت زمان خواب باعث می شود دانش آموزان طراوت، هوشیاری و تقویت عملکرد تحصیلی خود را حفظ کنند.
خواب مناسب برای حافظه، تمرکز و عملکرد در مدرسه ضروری است. بنابراین، دانش آموزان را تشویق کنید تا با بهبود چرخه خواب و سایر نکات ذکر شده، خواب مفیدی داشته باشند