کشف نقش ۲ نگاره حیوانی سنگ نگاره پیش از تاریخ در شهرستان رودبار

برای نخستین‌بار در تاریخ مطالعات باستان‌شناسی گیلان، نقش دو نگاره حیوانی متعلق به دوران پیش از تاریخ، در ارتفاعات شهرستان رودبار کشف شد؛ اثری که می‌تواند فصل نوینی در شناخت زیست، باورها و نمادهای جوامع شکارگر شمال ایران بگشاید.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی درفک خبر؛ در جریان پژوهش‌های میدانی گسترده، دکتر علی کاظمی لویه ـ باستان‌شناس، مدرس دانشگاه و کاشف اولین دستکند تاریخی جیرنده گیلان و دکتر محمد اصغرزاده پژوهشگر حوزه علوم انسانی ومدرس دانشگاه به شناسایی دو نقش‌نگاره از بزهای کوهی شد که با تکنیک کوبشی و سایشی روی تخته‌سنگی بزرگ حک شده‌اند. این کشف در یکی از مناطق مرتفع شهرستان رودبار صورت گرفته و از نظر قدمت، سبک اجرا و جایگاهِ مکانی، از اهمیت کم‌نظیری در شمال ایران برخوردار است.

گیلان با سابقه‌ای کهن در حوزه استقرار جوامع انسانی، از جمله مکان‌هایی چون غار دربند رشی با قدمتی حدود ۲۳۵ هزار سال، همواره یکی از قطب‌های مهم باستان‌شناسی پارینه سنگی ایران به شمار رفته است. با این حال، تاکنون هیچ‌گونه نقش‌نگاره انسانی، حیوانی یا نمادین بر سنگ‌های طبیعی این منطقه کشف وگزارش نشده بود. کشف این نگاره‌ها، به‌عنوان نخستین آثار تصویری بازمانده از انسان‌های پیش از تاریخ در گیلان، گامی مهم در پر کردن خلأ مطالعات تصویری در حوزه باستان‌شناسی منطقه به شمار می‌آید.

ویژگی‌های اثر:

این نگاره‌ها بر روی سطحی تقریباً مسطح با ابعاد حدود ۷۰ در ۴۰ سانتی‌متر ایجاد و اندازه هرنگاره ی بز در حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است و نقش‌ها با روش کوبشی (Pecking) و سایشی اجرا شده‌اند. سبک طراحی، از نوع استیلیزه و خطی بوده و فاقد حجم‌پردازی است.

نگاره اول، تصویری از بز کوهی با شاخ‌هایی بلند و برگشته است که با بدنی عضلانی وتهاجمی به سمت راست و پایین می‌نگرد. نگاره دوم، بز دیگری را نشان می‌دهد که به سمت چپ نگاه می‌کند و دارای شاخ‌هایی نازک و کشیده با حالتی زاویه‌دار وبا پوزه ای نحیف وکشیده تر است. تفاوت‌های ظاهری این دو تصویر، می‌تواند نمایانگر تمایز جنسیتی (بز نر و ماده) یا مفاهیم نمادین همچون مراقبت، هوشیاری و دفاع جمعی از حملات احتمالی انسانی( شکارچیان) ویا حیوانات درنده باشد وشاید اشاره به مباحثی دارد که در زندگی شکارگران نقش اساسی داشته است.به جز نگاره ی بزها نقوش دیگری مشاهده شد که با وجود گلسنگ بروی آنها هر گونه اظهار نظر قطعی در رابطه با تشخیصِ دخالت انسان ویا سنگواره بودن بسیار سخت می باشد.

اهمیت فرهنگی و باستان‌شناختی بز در ایران:

در فرهنگ پیش از تاریخی ایران، بز نه تنها حیوانی مفید برای معاش بوده، بلکه نمادی از برکت، هوشیاری، باروری و درخواست آب به‌شمار می‌رفته است. در مناطقی مانند تیمره،لرستان واردبیل، بز کوهی با شاخ‌های بلند، بیشترین نقوش سنگ‌نگاره‌ها را به خود اختصاص داده است. اگر چه نقوش بز وقوچ در ادوار پیش از تاریخ بروی آثار سنگی گیلان تا کنون مشاهده نشده اما نقش این حیوان برروی آثار فلزی وسفالینه های دوران تاریخی وعصر آهن این منطقه ( گیلان)همچون مارلیک، کلورز وسایر نقاط باستانی، به‌عنوان یکی از نمادها بر روی ظروف مصنوعات( فلزی و سفالی) دیده می‌شود. مشهورترین نمونه، جام افسانه زندگی مارلیک است که چهار مرحله از حیات بز ـ از تولد، نوجوانی،مرگ وباززایی ـ را به تصویر می‌کشد.

توصیف محوطه؛

ظرفیتهای زیستی وطبیعی منطقه ای که اثر کشف شددر ارتفاعات وکاملا برای زندگی جانوران خصوصا بز کوهی مهیا میباشد.وجود آب،مرتع ،صخره های شیب‌دار وصعب العبور براحتی تشخیص یک زیستگاه مناسب برای بز کوهی را به ذهن متبادر می‌نماید.در صخره ها تعدادی حفره ودالانهای سنگی ویا غارها واشکفت هایی وجود دارد که قابلیت بررسی علمی وباستان پژوهی دارند. این عوارض طبیعی همواره می‌تواند محل اختفای مناسبی برای حیوان باهوشی چون بز کوهی باشد.وضعیت وشمایل کلی صخره ها ،وجود آب،اقلیم پاک کوهستانی وخصوصا نگاره های کم نظیر مجموعه ی کمیابیست که با ثبت این حوزه زیستی وفرهنگی ضمن معرفی

و ارتقاء وضعیت تاریخی شهرستان می‌توان به رونق گردشگری واشتغال منطقه نیز کمک شایانی نمود.

ایشان در ادامه افزود؛ ضمن تشکر از همراهی وهمکاری اقای اصغری زاده، بررسی تمامی نقاط بدون تجهیزات امکان پذیر نبود اما در آتی با تمهیدات لازم قطعا به منظور کشفیات جدید به این مهم دست خواهیم یافت تا پژوهش وگزارشی کامل وجامع انجام پذیرد.