طرح هادی روستایی، طرح جامع برای توسعه روستا یا محدودیت برای روستائیان؟

اختصاصی درفک خبر/در ۱۲ دیماه سال ۱۳۷۸ بود که دولت طرحی به نام “طرح هادی” را جهت اصلاح بافت برای توسعه و گسترش اراضی شهر و روستا تصویب نمود. طرح هادی به دو دسته شهری و روستایی تقسیم گردید و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای اجرای طرح که هدف آن آبادانی شهر و روستا قلمداد شد وارد فاز اجرایی گردید.

هدف از طرح هادی روستایی

طرح هادی روستای که از نامش پیداست مسیری روشن را برای ایجاد رفاه مردم روستا جهت ساخت سر پناه ، کسب و کارهای تجاری ، انجام امورات کشاورزی، بحث اشتغال و تولید را مشخص نمود. هر چند سیاست اصلی آن برقراری عدالت اجتماعی ، فرهنگی و روستایی بود اما این طرح در مسیر خود با چالش هایی نیز روبه رو بوده است. تعریف قوانین برای این طرح برای ساخت و سازها با نظارت بنیاد مسکن و نظم دهی به آن در ظاهر قابل پذیرش بود اما با نگاه به نحوه اجرای درست این قوانین میتوان به درک کاملی از واقعیت های این طرح در آنچه در بستر اجرایی دیده میشود پی برد.

یکی از سیاست های این طرح را میتوان به توزیع خدمات به تمامی روستاها با محوریت اجرای عدالت مساوی برای عموم مردم نام برد. هر چند اهدافی مانند ساماندهی بافت فیزیکی ، ایجاد بستری برای سرمایه گذاری و ورود سرمایه گذاران به روستاها برای توسعه ، تسهیلات به روستائیان و جلوگیری از مهاجرت از روستا بر روی کاغذ جز تکالیف و تعهدات این طرح محسوب میگردد اما بعد از سالها از تصویب چنین طرحی خروجی آن برای روستائیان باعث ایجاد سوالات متعددی گردید است که نیازمند پاسخی روشن از طرف طراحان و مجریان این طرح میباشد.

موانع و معایب طرح هادی روستای

فرض کنیم یک جوان روستایی به علت نبود اشتغال در روستا با مهاجرت به شهر یا استان دیگر اکنون بعد از سالها کار و تلاش و خدمت به جامعه از غربت شهر نشینی و دود، بوق و قیل‌و‌ قال آن خسته گردیده یا به واسطه بازنشستگی ، اکنون نیازمند بازگشت به روستای اجدادی خود برای زندگی ، کارآفرینی یا حفظ و توسعه اراضی خود است؛ فرد مذکور به محض ورود به روستا با تغییرات عمده ای مواجه خواهد شد از ورود غیر بومی ها به روستا و ویلا سازی های آنچنانی در کوتاه مدت شوکه خواهد شد. اما آنچه بر سر این جوان کاربلد و کار آفرین در محل اجدادی خواهد آمد مانعی به نام طرح هادی روستایی است؛ همان طرحی که شعار به توسعه و حمایت از روستائیان داد.

شربت شیرین طرح هادی روستایی زمانی به کام جوان روستایی کارآفرین تلخ خواهد شد که با مراجعه به دهیاری و بنیاد مسکن جهت اخذ مجوز ساخت و ساز و شروع یک زندگی جدید و ایجاد اشتغال در پاسخ اما با عدم اجازه فعالیت و زندگی مواجه خواهد شد. آری این اولین خانی است که یک روستایی در گام نخست با آن مواجه خواهد شد. تیر خلاص آن یعنی #زمین آن کار آفرین در محدوده طرح هادی برای ساخت و ساز نیست‌‌. اما سوال اینجاست آن غیر بومی چگونه در زمین خارج از طرح هادی ویلا ساخته است؟

روستا خواری برخی غیر بومی های قانون گریز خلاف ساز بلای جان روستائیان 

قبل از تصویب طرح هادی همه زمین داران به سهولت یک منزل مسکونی ( آلونک کوچک ) برای زندگی احداث و به امورات کشاورزی مشغول بودند برخی ها نیز با فروش زمین های خود به غیر بومی ها هدف فروش املاک خود را را عدم توان در اداره زمین #کشاورزی ، تامین سرمایه برای فرزندان جهت شهر نشینی و کار یا به بهانه ورود سرمایه گذار به روستا جهت توسعه نامیدند.

به نظر میرسد محدودیت های طرح هادی از جمله بازنگری طولانی مدت اراضی باعث رشد خلاف سازها یا فساد در برخی مسئولین شده است به طوری که شاید عده ای از غیر بومی های سرمایه دار از راه های مختلف و غیر عرف بدون توجه به قوانین ساخت و سازهای طرح هادی نسبت به محصور نمودن زمین کشاورزی اقدام و بعد از مدتی از طریق فرمول های نامشخص به صورت غیر مجاز سازه هایی چند طبقه احداث میکنند و نکته جالب اینکه که بعد از ساخت نیز از اهرم های مختلف ( فرض بر تبصره های قانونی) موفق به اخذ مجوز میگردند اما سوال اینجاست چه اشخاص مسئولی و با چه و مسئولیت و تبصره هایی نسبت به صدورمجوز اقدام میکنند؟ چرا استفاده از این قدرت و اختیارات و تبصره های خاص احتمالی برای مردم روستا ها و کارآفرینانی که به محل اجدادی خود برگشته اند قفل است؟

جان کلام / از مشکل آب و برق تا ورور فرهنگ های جدید در روستاها

سالهاست که برخی روستائیان بعد از سالها ریاضت، تجربه و وتخصص در حوزه های مختلف به روستای اجدادی خود باز میگردند جهت ایجاد اشتغال برای نسل آینده و توسعه روستا اما با محدودیت های ساخت و ساز در محل تولد ، ساخت و سازهای غیر مجاز توسط عده ای غیر بومی که هدف آنها نه اشتغال بلکه روستاخواری است مواجعه میگردند و رفتن را به لقایش می بخشند.

شاید این طور به نظر برسد که یکی از کمبودهای آب شرب در روستاها و یا خاموشی ها به دلیل کاهش ولتاژ برق و ورود فرهنگ های گوناگون و حتی اختلال در زندگی روزمره روستائیان مانند عدم نگه داری طیور و دام در روستا عدم اجرای کامل قوانین طرح هادی روستایی است.

به نظر میرسد با چنین سیاست و رویکردی در آینده جایی برای زندگی برای روستائیان در محل اجدادی آنها باقی نخواهد ماند.

ناگفته نماند که برخی از غیر بومی ها باعث ایجاد وحدت و همدلی بیشتر و ورود فرهنگ غنی به روستا شده اند. حضور غیر بومی ها در بیشتر موارد باعث توسعه روستا گردیده است. و خیرین غیر بومی با حمایت های مادی و معنوی باعث رشد و توسعه روستا گردیده اند. در کنار اکثریت غیر بومی های پایبند به قانون شاید عده ای از مسئولین و یا مهاجرین آنچنان به قانون پایبند نباشند که قضاوت در مورد آن و آنچه که در عمل دیده میشود بر عهده نگارنده نیست و مسئولین دلسوز در این حوزه با نظارت دقیق قطعا به آن اشرافیت خواهند داشت و به مطالبات مردم نیز با شفافیت پاسخ خواهند داد. و در آخر هدف از نگارش این مقاله صرفا اجرای عدالت و شفاف سازی ها در قالب قانون ساخت و سازها با محوریت طرح ها هادی یا طرح های دیگر است‌.

امید داریم با حفظ برابری و برادری و وحدت رویه زمینه حضور تمام مردم ایران زمین به دیار خوبی ها یعنی شهرستان رودبار چه از جنبه توریستی و گردشگری و چه سرمایه گذاری و غیره شاهد رشد همه جانبه شهر و روستاهای این شهرستان که الحق ظرفیت و پتانسیل توسعه را دارد باشیم.

با آرزوی رسیدن به آرمان شهری که قطعا مردن این شهرستان لایق آن هستند.