هراس نمایندگان از شفافیت برای چیست؟

هراس از شفافیت آرا/مطالبه پیش پا اُفتاده ای که حق مردم است!/هراس نمایندگان از شفافیت برای چیست؟/نباید انتظار داشت تا طرح‌هایی در موضوع شفافیت هزینه‌های انتخاباتی نمایندگان، شفافیت‌ سفر‌های خارجی و… در مجلس تصویب شود، چون احتمالا آن‌ها هم سرانجامی مشابه طرح شفافیت آرا خواهند داشت!!!

متن یادداشت؛

طرح شفافیت در سال 96 به صورت مشترک از سوی حاجی دلیگانی نماینده اصولگرای شاهین شهر و فتحی، نماینده اصلاح طلب تهران با 150 امضاء در مجلس ارائه شد اما در روز رأی گیری دوفوریت آن تنها با 50 امضاء رد شد. پس از آن مجتبی ذالنوری نماینده اصولگرای قم نیز به صرافت تهیه طرحی برای شفافیت آرا نمایندگان اُفتاد و البته در طرحش علاوه بر آرا نمایندگان خواستار شفافیت صورت های مالی و سایر گزارش عملکردهای آنان نیز شده بود.طرح او نیز دوفوریتی بود و بیش از 190 امضاء داشت اما سوم شهریور ماه هنگامی که به رأی نمایندگان گذاشته شد تنها 69 رأی موافق، ۱۰۳ رای مخالف و ۸ رای ممتنع از مجموع ۲۱۲ نماینده حاضر در جلسه داشت که بدین ترتیب دو فوریت آن نیز رد شد و برای دومین مرتبه دوفوریت شفافیت آرای نمایندگان علیرغم امضای حداکثری بار دیگر سرانجامی نداشت که پیامد آن سخنان حجت الاسلام پناهیان بود که جنجال فراوانی را در پی داشت.

اما پس از کش و قوس های فراوان 7 مهرماه 1398 طرح یک فوریتی شفافیت آرای نمایندگان در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. جدای از اینکه آیا بالاخره شاهد تصویب طرح شفافیت آراء در این دوره از مجلس خواهیم بود یا خیر باید به سخنان رهبر معظم انقلاب توجه ویژه داشته باشیم که معظم له فرمودند: در منطق حکومت علوی اگر کسی به خاطر مسئولیتش دارای امتیاز و احترامی شد، این موضوع نباید اخلاق و رفتار او را با مردم تغییر بدهد و او را از مردم دور کند. این نکته‌ی بسیار مهمّی است؛ این شفّافیّتی که حالا سر زبانها است که «آقا شفّاف، شفّاف»، در کلام امیرالمؤمنین است. شفّافیّت را امیرالمؤمنین آموزش داده؛ میگوید حقّ شما بر من -یعنی حقّی که شما پیش من دارید- [این است که] هیچ رازی را از شما پنهان ندارم، هیچ حرفی را از شما پنهان نکنم، مگر در جنگ و مسائل جنگ و مسائلی که با دشمن طرف هستیم.

مشروعیت نمایندگان به رأی مردم است. مردم باید بر نماینده‌شان نظارت داشته و مطالبه‌گری کنند. این امر هنگامی محقق می‌شود که مردم از عملکرد نماینده‌شان اطلاع داشته و بدانند که نماینده چه زمانی در مجلس است و رأی وی به لوایح و طرح‌ها چگونه می‌باشد.
پارلمان اتحادیه‌ی اروپا از جمله شفاف‌ترین نهادهای شورایی در سطح جهان است، شفافیت و دسترسی مردم به اطلاعات در این نهاد تنها محدود به آراء نمایندگان نشده و به دیگر عرصه‌های شفافیت پارلمانی نظیر مشروح مذاکرات کمیسیون‌ها و پخش زنده‌ی آن ها و …. نیز تسری یافته است. بر اساس آیین‌نامه‌ی داخلی پارلمان اروپا، رأی‌گیری نهایی پیرامون هر طرح یا لایحه در فرآیند قانونگذاری، همراه با اسامی نمایندگان یک روز پس از رأی‌گیری منتشـر می‌شود.

این اطلاعات بسیار ارزشمند هستند و به وسیله‌ی آن می‌توان رفتار و عملکرد نمایندگان را مورد بررسی قرار داد. مردم می‌توانند با استفاده از این اطلاعات نماینده‌ی خود را مورد سوال قرار دهند و از اودر مورد آرایش توضیح بخواهند. این مسئله باعث می شود نمایندگان فعالیت ‌های خودرا با دقت و جدیت بیشتری انجام دهند تا توانایی دفاع از رفتار خود را در برابر افکار عمومی داشته باشند. این موضوع در مرور زمان بهبود عملکرد نمایندگان و در نتیجه بهبود عملکرد کل پارلمان را به همراه خواهد داشت. هم چنین احزاب نیز با استفاده از این اطلاعات به بررسی عملکرد اعضا خود و بهبود فعالیت‌های حزبی خود می‌پردازند. علاوه بر آن، این اطلاعات در هنگام انتخابات نمایندگان پارلمان بسیار مفید بوده و مردم می‌توانند واقع بینانه تر نماینده مورد نظر خود را با تطبیق شعار‌ها و عملکرد آن‌‌ها انتخاب کنند و تشکیل مجلسی مطلوب‌تر را رقم بزنند.

شفافیت آرا در حال حاضر برای نمایندگان مجلس در کشور ما وجود ندارد، اکنون مردم از حضور و غیاب، مأموریت، مرخصی و شرکت یک نماینده در رأی‌گیری‌ها و یا عدم شرکت او اطلاعی ندارند مردم باید بدانند که چه کسی از نمایندگان مشارکت نکرده است از این رو اگر بیانات و تفکرات هر نماینده در موافقت و مخالفت با طرح‌ها و لوایح مجلس مشخص باشد این امکان برای مردم وجود دارد که عملکرد نماینده خود را نسبت به وعده های انتخاباتی شان مورد بررسی قرار دهند و متناسب با آن مطالبه‌گری کنند. این موضوع باعث می‌شود مجلس با تدبیری داشته باشیم. قانونی که تصویب می‌کنیم، از روی آگاهی و محققانه باشد و آنان پاسخگو باشند و مردم در دور بعدی انتخابات با بصیرت و بینش بهتری رأی دهند.

‍ تجربه‌ی طرح شفافیت آرا نشان می‌دهد نمایندگان هر چند در ظاهر از شفافیت حمایت می‌کنند و در محافل عمومی از موافقت با شفافیت سخن می‌گویند اما در عمل به آن رای نمی‌دهند. اینکه طرحی حدود 190 امضا دارد اما 69 رأی می‌آورد به این علت است که امضای نمایندگان پای طرح‌ها شفاف است و به اطلاع عموم مردم می‌رسد. اما آرای نمایندگان که تصمیمات هم براساس آن اتخاذ می‌شود، مخفیانه است و همین امر بیانگر لزوم شفافیت آراست. مادامی که آرا نمایندگان شفاف نباشد مطمئنا نباید انتظار داشت تا طرح‌هایی در موضوع شفافیت هزینه‌های انتخاباتی نمایندگان، شفافیت حضور و غیاب، شفافیت‌ سفر‌های خارجی و… در مجلس شورای اسلامی تصویب شود، چون احتمالا آن‌ها هم سرانجامی مشابه طرح شفافیت آرا خواهند داشت. بنابراین لازم است در ابتدا تنها به شفافیت آرای نمایندگان پرداخته شود و سپس به سراغ سایر طرح‌های شفافیتی مجلس رفت. بی‌شک با شفافیت آرا به تصویب سایر شاخص‌های شفافیت مجلس هم کمک خواهد شد.

شفافیت اهمیت بسزایی در وظایف نظارت و قانون‌گذاری مجلس دارد و آن رابطه مستقیم با پاسخگویی است که می‌تواند یکی از معیارهای مبارزه با فساد و رانت باشد. البته وجود آرای موافق و مخالف در هر طرح و لایحه‌ای امری بدیهی و قابل پذیرش می باشد اما عدم شفافیت قابل پذیرش نیست.

چطور نمایندگان مجلس به FATF که کشورهای غربی به دنبال شفاف سازی امور مالی درکشور هستند را تصویب کردند اما حاضر به تصویب طرح شفافیت آرای خودشان در مجلس نیستند؟ آیا شفافیت تنها برای دیگران خوب است؟
آیا مخالفت شما با شفافیت به معنای ترس از مشخص شدن مواضع شما در برابر دولت، نهادها و سازمانهای کشور می باشد؟ و یا ترس از دست دادن حمایت های آنان از شما؟
مجلسی در رأس امور است اما با شفافیت رفتاری دوگانه دارد. هنگامی که نمایندگان ملت در جایگاه قانون گذاری با شفافیت، مقابله می کنند پس چه انتظاری از سازمان ها و نهادهای دیگر می توان داشت؟
مگر در مجلس چه خبر است که عده ای از نمایندگان رفتاری دوگانه دارند؟ عاقبت اندیشی می کنند و می خواهند رأی پنهان داشته باشند یا شفافیت محدودی وجود داشته باشد و مخفی کاری را در پیش بگیرند تا مردم ندانند چه رأی در مجلس داده اند؟! آیا این نشانه ضعف نیست؟
آیا بهتر نیست اجازه دهید مردم احساس کنند رأیی را که به شما داده اند قابل لمس است و نظراتشان در مجلس شنیده می شود؟
به نظر می رسد دلیلی برای نگرانی از شفافیت آرا از سوی نمایندگان وجود ندارد مگر برای کسانی که باندهای قدرت و ثروت پشت سرشان قرار دارند و خواهان اعمال نظرات شخصی خود هستند تا هر آنچه آنها خواستند تایید و تصویب شود نه نظر و خواسته مردم!!!

۹بیاییم از دو دو و چهار چهارها که برای مخالف و موافق بودن بیان می کنیم، رها شویم و یکبار برای همیشه اثری ماندگار از خود باقی بگذاریم.